Bölgemiz
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan TRC1 Bölgesi Gaziantep, Adıyaman ve Kilis illerinden oluşmaktadır. Toplam 22 ilçeye sahip bölgede merkez ilçeler dâhil Gaziantep ve Adıyaman 9’ar, Kilis ise 4 ilçeye sahiptir. Bölge 15.411km²’lik yüzölçümü ile Türkiye yüzölçümünün % 2’sine denk gelmektedir.
TRC1 Bölgesi ilk uygarlıkların ortaya çıktığı Mezopotamya bölgesinde yer almanın getirdiği birçok avantajı barındırmaktadır. Tarihi ve kültürel zenginliklerinin yanı sıra, İpekyolu üzerinde bulunmuş olmanın getirdiği ticari geçmişi ve Türkiye’nin Ortadoğu ve Afrika’ya açılan kapısı olması bölgenin önemini arttırmaktadır.
2024 yılı TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre, TRC1 Bölgesi’nin toplam nüfusu yaklaşık 2,96 milyon kişi olup, bu değer Türkiye nüfusunun %3,4’üne karşılık gelmektedir. Bölgedeki yıllık nüfus artış hızı binde 12,5 ile Türkiye ortalamasının (binde 3,4) oldukça üzerindedir. Gaziantep, binde 13,4 ile bölgenin en hızlı büyüyen ili olurken, Adıyaman ve Kilis'te bu oran sırasıyla binde 9,97 ve 10 olarak hesaplanmıştır. Nüfus yoğunluğu açısından TRC1 Bölgesi'nde kilometrekareye düşen kişi sayısı 189 olup, Türkiye genelinde bu değer 111’dir. Gaziantep’in nüfus yoğunluğu 325 ile bölge ortalamasının ve ülke genelinin üzerinde seyrederken, Adıyaman ve Kilis’te bu oran sırasıyla 82 ve 111 olarak ölçülmüştür.
Bölgedeki demografik göstergeler incelendiğinde, 15-24 yaş aralığındaki genç nüfus 506 bin kişi ile bölge nüfusunun %17’sini oluşturmaktadır. Çocuk bağımlılık oranı %44,3 ile Türkiye ortalaması olan %30,5’in oldukça üzerindedir, bu durum genç nüfusun ağırlıklı olduğu bir yaş yapısına işaret etmektedir. Yaşlı bağımlılık oranı ise %10,5 olup, Türkiye genelindeki %15,5 oranının altında kalmaktadır. Ortalama hanehalkı büyüklüğü, TRC1 Bölgesi'nde 3,68 ile Türkiye ortalamasının (3,11) üzerindedir. Gaziantep, 3,73 ile en yüksek ortalamaya sahipken, Adıyaman ve Kilis'te bu değer sırasıyla 3,6 ve 3,29 olarak hesaplanmıştır.
Türkiye ve TRC1 BölgesiNüfus İstatistikleri
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Gaziantep |
Adıyaman |
Kilis |
|
|
Toplam Nüfus |
85.664.944 |
2.961.139 |
2.193.363 |
611.037 |
156.739 |
|
Yıllık Nüfus Artış Hızı (Binde) |
3,42 |
12,52 |
13,42 |
9,97 |
10 |
|
Nüfus Yoğunluğu (Kişi/km²) |
111 |
189 |
325 |
82 |
111 |
|
Genç Nüfus (15-24 Yaş) |
12.763.159 |
506.181 |
379.683 |
97.597 |
28.901 |
|
Toplam Hanehalkı Sayısı |
26.599.261 |
787.525 |
575.598 |
167.215 |
44.712 |
|
Ortalama Hanehalkı Büyüklüğü |
3,11 |
3,68 |
3,73 |
3,6 |
3,29 |
|
Çocuk Bağımlılık Oranı (%) |
30,58 |
44,38 |
45,47 |
41,43 |
40,68 |
|
Yaşlı Bağımlılık Oranı (%) |
15,54 |
10,54 |
9,46 |
13,9 |
12,44 |
Kaynak: TÜİK, 2024
Türkiye genelinde okuma yazma oranı %97,64 seviyesinde iken, Gaziantep ve Kilis illerindeki oranlar sırasıyla %97,36 ve %97,68 ile bu ortalamaya yakın bir düzeydedir. Adıyaman'da ise bu oran %95,21 seviyelerinde yer almakta olup, özellikle kadınlar arasında okuma yazma oranı %91,75 ile Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir.
TÜİK 2023 verilerine göre, TRC1 Bölgesi’nde toplam 1.817 ilkokul ve ortaokulda 587.464 öğrenci ve 30.932 öğretmen ile eğitim-öğretim yapılmaktadır. Bölge illerinde ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı; Gaziantep ve Kilis’te Türkiye ortalaması olan 23 öğrencinin üzerinde iken Adıyaman’da bu sayı 21’dir. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısında ise; Gaziantep (21) ve Kilis (18) Türkiye ortalaması olan 16’nın üzerinde kalırken Adıyaman (14) ülke ortalamasının altında kalmaktadır.
TRC1 Bölgesi İlköğretim İstatistikleri
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Okul Sayısı |
44.095 |
1.817 |
618 |
1.044 |
155 |
|
Öğrenci Sayısı |
10.959.182 |
587.464 |
94.747 |
454.843 |
37.874 |
|
Öğretmen Sayısı |
686.839 |
30.932 |
6.891 |
21.978 |
2.063 |
|
Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı |
23 |
27 |
21 |
32 |
27 |
|
Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı |
16 |
18 |
14 |
21 |
18 |
Kaynak: TÜİK,2023
TÜİK 2023 verilerine göre, TRC1 Bölgesi’nde ortaöğretimde toplam 464 okul, 274.935 öğrenci ve 15.493 öğretmen ile eğitim-öğretim yapılmaktadır. Bölge illerinde ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı; Türkiye ortalaması olan 22 öğrencinin üzerindedir. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısında ise ülke ortalamasına yakın seyretmektedir.
TRC1 Bölgesi Ortaöğretim İstatistikleri
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Okul Sayısı |
12.506 |
464 |
119 |
312 |
33 |
|
Öğrenci Sayısı |
5.796.881 |
274.935 |
50.551 |
207.457 |
16.927 |
|
Öğretmen Sayısı |
397.990 |
15.493 |
3.492 |
11.005 |
996 |
|
Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı |
22 |
28 |
23 |
27 |
32 |
|
Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı |
12 |
15 |
12 |
16 |
15 |
Kaynak: TÜİK,2023
TRC1 Bölgesi’nde 4 devlet ve 2 vakıf olmak üzere toplamda 6 üniversite bulunmaktadır. Bu üniversitelerden 2 devlet ve 2 vakıf üniversitesi Gaziantep’te, diğer birer devlet üniversitesi ise Adıyaman ve Kilis’te yer almaktadır. 2023-2024 yılı YÖK verilerine göre, TRC1 Bölgesi’nde bu üniversitelerde toplam 91.268 öğrenci 3.694 akademisyen yer almaktadır.
TRC1 Bölgesi Yükseköğretim İstatistikleri
|
Üniversite |
Tür |
İl |
Öğrenci Sayısı |
Akademisyen Sayısı |
|
Adıyaman Üniversitesi |
Devlet |
Adıyaman |
16.111 |
889 |
|
Gaziantep İslam Bilim Ve Teknoloji Üniversitesi |
Devlet |
Gaziantep |
4.356 |
186 |
|
Gaziantep Üniversitesi |
Devlet |
Gaziantep |
48.354 |
1.735 |
|
Hasan Kalyoncu Üniversitesi |
Vakıf |
Gaziantep |
7.864 |
261 |
|
Kilis 7 Aralık Üniversitesi |
Devlet |
Kilis |
12.838 |
468 |
|
Sanko Üniversitesi |
Vakıf |
Gaziantep |
1.745 |
155 |
|
TOPLAM |
91.268 |
3.694 |
Kaynak:YÖK (Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi), 2023-2024
TRC1 Bölgesi’nde toplam 48hastane bulunmaktadır; bunların 34’ü Gaziantep’te, 12’si Adıyaman’da ve 2’si Kilis’tedir. Hastanelerin sektörlere göre dağılımına bakıldığında, Adıyaman’da 10 Sağlık Bakanlığı hastanesi ve 2 özel hastane; Gaziantep’te 13 Sağlık Bakanlığı hastanesi, 20 özel hastane ve 1 üniversite hastanesi; Kilis’te ise 2 Sağlık Bakanlığı hastanesi yer almaktadır.
Sağlık Hizmeti Verilen Kurum ve Altyapıları
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Hastane Sayısı |
1566 |
48 |
12 |
34 |
2 |
|
Hastane Yatak Sayısı |
266.594,00 |
10481 |
1146 |
8905 |
430 |
|
10.000 Kişi Başına Düşen Yatak Sayısı |
31,2 |
- |
18,9 |
41,1 |
27,7 |
|
Yoğun Bakım Yatak Sayısı |
48966 |
- |
237 |
1978 |
80 |
|
10.000 Kişi Başına Düşen Yoğun Bakım Yatak Sayısı |
5,7 |
- |
3,9 |
9,1 |
5,2 |
Kaynak: Sağlık Bakanlığı - Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2023
Sağlıkta İnsan Kaynakları
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Toplam Hekim Sayısı |
204.223 |
5.282 |
1.019 |
3.961 |
302 |
|
Toplam Diş Hekimi Sayısı |
45.718 |
1.036 |
213 |
754 |
69 |
|
Eczacı |
40.610 |
1.242 |
235 |
932 |
75 |
|
Hemşire |
248.287 |
8.385 |
1.888 |
5.789 |
708 |
|
Ebe |
59.750 |
2.247 |
677 |
1.344 |
226 |
|
Diğer Sağlık Personeli |
266.217 |
7.777 |
1.993 |
5.158 |
626 |
Kaynak: Sağlık Bakanlığı - Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2023
Mezopotamya ile Akdeniz Bölgesi’nin kesişiminde yer alan TRC1 Bölgesi, tarih boyunca farklı uygarlıkların, kültürlerin ve inançların buluşma noktası olmuştur. Tarihi İpek Yolu’nun geçtiği bölge, geçmişten günümüze kültür ve ticaret merkezi olma özelliğini korumuştur. İlk uygarlıkların doğduğu bu coğrafyada, antik yerleşim alanlarının kalıntıları günümüze ulaşmış, dini, ticari ve sosyal yapılar işlevini sürdürmüştür. Ayrıca, bölge el sanatlarıyla da kültürel mirasını yaşatmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2024 verilerine göre, TRC1 Bölgesi'nde 655 sit alanı bulunmakta olup, bunların 649’u arkeolojik niteliktedir. Sit alanlarının yoğunluğu açısından Gaziantep ve Adıyaman öne çıkmaktadır.
TÜİK 2023yılı kültür istatistiklerine göre, TRC1 Bölgesi’nde toplam 30kütüphanede 510.383kitap bulunmaktadır. Bölgede faaliyet gösteren 60 sinema salonu 502.328 seyirciye ev sahipliği yaparken, 7 tiyatro salonunda toplam 44.639 seyirci ağırlanmıştır.
TRC1 Kültür İstatistikleri
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Halk Kütüphane Sayısı |
1.295 |
30 |
12 |
14 |
4 |
|
Halk Kütüphanelerindeki Kitap Sayısı |
24.204.501 |
510.383 |
196.542 |
245.893 |
67.948 |
|
Halk Kütüphanelerindeki Kullanıcı Sayısı |
33.561.919 |
698.464 |
353.630 |
218.307 |
126.527 |
|
Tiyatro Salonu Sayısı |
808 |
7 |
0 |
6 |
1 |
|
Tiyatro Seyirci Sayısı |
6.279.512 |
44.639 |
0 |
43.339 |
1.300 |
|
Tiyatro Gösteri Sayısı |
27.399 |
136 |
0 |
131 |
5 |
|
Sinema Salonu Sayısı |
2.618 |
60 |
19 |
37 |
4 |
|
Sinema Seyirci Sayısı |
31.005.844 |
502.328 |
38.009 |
451.192 |
13.127 |
Kaynak : TÜİK, 2023
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2024 yıl sonu istatistiklerine göre, TRC1 Bölgesi'nde bulunan Bakanlık belgeli turizm tesislerinde toplam 1.139.985 kişi konaklamış ve 1.711.440 geceleme gerçekleşmiştir. Bölgedeki illerin ortalama kalış süresi, Türkiye ortalaması olan 2,6 günün altında kalmıştır. Ayrıca, turizm tesislerinin doluluk oranları da ülke ortalaması olan %51,91’in altında seyretmektedir.
TRC1 Bölgesi Turizm İstatistikleri
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Tesise Geliş Sayısı |
83.243.556 |
1.139.985 |
110.266 |
1.014.366 |
15.353 |
|
Geceleme Sayısı |
216.017.715 |
1.711.444 |
172.484 |
1.512.874 |
26.086 |
|
Ortalama Kalış Süresi |
2,6 |
- |
1,56 |
1,49 |
1,7 |
|
Doluluk Oranı |
51,91 |
- |
28,45 |
37,71 |
36,88 |
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bakanlık Belgeli Tesis Konaklama İstatistikleri, 2024
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2022 yıl sonu istatistiklerine göre, TRC1 Bölgesi'nde yer alan Belediye belgeli turizm tesislerinde toplam 242.268 kişi konaklamış ve 351.192 geceleme gerçekleşmiştir. Bölgedeki illerin ortalama kalış süresi, Türkiye ortalaması olan 2,3 günün altında kalmıştır. Doluluk oranları incelendiğinde, Adıyaman ve Kilis ülke ortalaması olan %45,58’e yakın seyrederken, Gaziantep %63,37 ile dikkat çekmektedir.
TRC1 Bölgesi Turizm İstatistikleri
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Tesise Geliş Sayısı |
24.588.517 |
242.268 |
66.432 |
154.685 |
21.151 |
|
Geceleme Sayısı |
56.620.054 |
351.192 |
118.553 |
189.482 |
43.157 |
|
Ortalama Kalış Süresi |
2,3 |
- |
1,78 |
1,22 |
2,12 |
|
Doluluk Oranı |
45,58 |
- |
45,03 |
63,37 |
46,16 |
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Belediye Belgeli Tesis Konaklama İstatistikleri, 2024
Türkiye genelinde Bakanlık belgeli 7.089 konaklama tesisi bulunurken, TRC1 Bölgesi’nde bu sayı 86’dır. Bölge genelinde toplam 5.763 oda ve 11.561 yatak kapasitesi mevcut olup, en yüksek kapasiteye sahip il Gaziantep’tir. Adıyaman ve Kilis’in tesis, oda ve yatak sayıları ise bölge ortalamasının oldukça altında kalmaktadır.
TRC1 Bölgesi Bakanlık Belgeli Konaklama Tesisleri
|
Türkiye |
TRC1 Bölgesi |
Adıyaman |
Gaziantep |
Kilis |
|
|
Tesis Sayısı |
7.089 |
86 |
11 |
73 |
2 |
|
Oda Sayısı |
566.267 |
5.763 |
790 |
4.919 |
54 |
|
Yatak Sayısı |
1.187.400 |
11.561 |
1.579 |
9.882 |
100 |
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, BakanlıkBelgeli Tesisİstatistikleri, 2025
TÜİK 2024 yılı verilerine göre, TRC1 Bölgesi’nde toplam işlenen tarım alanı 340.824 hektardır. Bölgede 2024yılında 1.934.132 ton tahıl ve diğer bitkisel ürünler üretimi, 1.238 ton örtü altı sebze ve meyve üretimi yapılmıştır.
TC1 Bölgesi’ndeki küçükbaş ve büyükbaş hayvan sayılarına bakıldığında, bölgede toplam 1.283.368 küçükbaş hayvan, 307.570 büyükbaş hayvan olduğu görülmektedir.
TRC1 Bölgesi Tarım ve Hayvancılık İstatistikleri
| Türkiye | TRC1 Bölgesi | Adıyaman | Gaziantep | Kilis | |
| Toplam İşlenen Tarım Alanı (hektar) | 20.201.112 | 340.824 | 169.025 | 126.540 | 45.259 |
| Örtü Altı Sebze ve Meyve Üretim Miktarı (ton) | 8.984.760 | 1238 | 1178 | - | 60 |
| Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler (Üretim Miktarı) | 144.101.299 | 1.934.132 | 652.170 | 1.041.179 | 240.783 |
| Büyükbaş Hayvan Sayısı (Baş) | 16.986.259 | 307.570 | 104.515 | 189.628 | 13.427 |
| Küçükbaş Hayvan Sayısı (Baş) | 54.902.668 | 1.283.368 | 270.452 | 849.402 | 163.514 |
Kaynak: TÜİK, 2024
OSBÜK (Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu) 2025 Nisan verilerine göre, TRC1 Bölgesi’nde yer alan organize sanayi bölgelerine ilişkin detaylı bilgiler aşağıdaki tabloda bulunmaktadır. Bölgede yer alan sanayi parsellerinin genel olarak tahsis edilmiş durumda olduğu gözlemlenmektedir.
Bölgede öne çıkan alanlardan biri olan Kilis Polateli Şahinbey OSB, yüzölçümü ve stratejik konumu itibarıyla dikkat çekmektedir. Bu OSB’nin, sanayi yatırımları açısından önemli bir potansiyele sahip olduğu değerlendirilmektedir.
TRC1 Bölgesi OSB İstatistikleri
| OSB Alanı (Ha) | Toplam Sanayi Parseli | Tahsis Edilen Sanayi Parseli | Tahsis Edilecek Sanayi Parseli | Üretimdeki Sanayi Parseli | İnşaat Halindeki Sanayi Parseli | |
| Adıyaman OSB | 355.50 | 178 | 172 | 6 | 153 | 7 |
| Adıyaman Gölbaşı OSB | 110.18 | 21 | 17 | 4 | 6 | 7 |
| Adıyaman Kahta OSB | 160.50 | 124 | 124 | 0 | 55 | 5 |
| Adıyaman Besni OSB | 487.80 | 43 | 33 | 10 | 15 | 8 |
| Gaziantep OSB | 5468.50 | 1487 | 1475 | 12 | 1245 | 60 |
| Gaziantep Besi TDİ OSB | 450.00 | 601 | 458 | 143 | 454 | 4 |
| Gaziantep Oğuzeli OSB | 266.00 | 235 | 179 | 56 | 159 | 11 |
| Gaziantep İslahiye OSB | 118.70 | 45 | 45 | 0 | 13 | 18 |
| Gaziantep Nizip OSB | 438.98 | 92 | 92 | 0 | 38 | 34 |
| Kilis OSB | 384.70 | 99 | 97 | 2 | 75 | 20 |
| Kilis Polateli Şahinbey OSB | 1303.40 | 110 | 57 | 53 | 1 | 2 |
Kaynak: OSBÜK, Nisan 2025
2024 yılı TÜİK verilerine göre, TRC1 Bölgesi’nin toplam ihracatı yaklaşık 10 milyar dolar seviyesindedir. Bölge ihracatının önemli bir kısmı Gaziantep ili tarafından gerçekleştirilmektedir. Bölgenin toplam ithalatı ise yaklaşık 6,8 milyar doların üzerindedir. Bu kapsamda, TRC1 Bölgesi’nin dış ticaret hacminde ihracatın ithalatı aştığı ve bölgenin dış ticaret fazlası verdiği görülmektedir.
TRC1 Bölgesi Dış Ticaret İstatistikleri
| Türkiye | TRC1 Bölgesi | Adıyaman | Gaziantep | Kilis | |
| İhracat (bin $) | 237.505.323 | 9.826.571 | 47.258 | 9.689.492 | 89.821 |
| İthalat (bin $) | 321.407.757 | 6.894.081 | 32.709 | 6.809.995 | 51.377 |
Kaynak: TÜİK, 2024
2023 yılı TÜİK verilerine göre, Türkiye’de kişi başına düşen Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 13.243 dolar olarak gerçekleşmiştir. TRC1 Bölgesi illerinde ise kişi başına GSYH, ülke ortalamasının altında seyretmektedir.
TRC1 Bölgesi Ulusal Hesaplar
| Türkiye | TRC1 Bölgesi | Adıyaman | Gaziantep | Kilis | |
| Kişi Başına GSYH ($) | 13.243 | 9.132 | 6.564 | 9.880 | 8.978 |
| Kişi Başına GSYH (TL) | 311.110 | 214.522 | 154.203 | 232.100 | 210.902 |
Kaynak: TÜİK, 2023
Akdeniz Bölgesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin birleşme noktasında yer alan Gaziantep’in doğusunda Şanlıurfa, batısında Osmaniye ve Hatay, kuzeyinde Kahramanmaraş, güneyinde Suriye, kuzey doğusunda Adıyaman ve güney batısında Kilis illeri bulunmaktadır. İl 6803km²'lik alanıyla Türkiye topraklarının yaklaşık olarak %1'lik bölümünü kapsamaktadır.
Türkiye'nin önemli şehirlerinden Gaziantep, sanayi ve gelişmişlik bakımından ülke sıralamasında ilk sıralarda yer almakta olup Türkiye sanayisi ve ticaretinde önemli bir yer tutmaktadır. Kent, tarih boyunca Anadolu'da kurulan ve Anadolu'ya egemen olan bir çokdevletiçin önemli bir merkez olmuştur.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin batısında yer alan Adıyaman, 7.337 km² yüz ölçümü ile Türkiye’nin 42.’inci büyük şehri olup, rakımı 669 m’dir. Şehir yüzyıllar boyunca kültür ve ticaretin en önemli yollarından biri olan İpekyolu üzerinde bulunmaktadır.
Atatürk Baraj Gölü’nün büyük bir kısmı Adıyaman sınırları içerisinde yer almaktadır. Kuzeyi dağlık ve güneyi ovalık olan Adıyaman’da iki farklı iklim hüküm sürmektedir. Dağlık kuzey kısımda karasal iklimin, güneyde ise Akdeniz ikliminin etkilerini görülmektedir.
Kilis; Türkiye'nin güney doğusunda yer alan, Suriyeile komşu bir sınır ilidir. Kentin doğu, batı ve kuzeyinde Gaziantep,güneyinde ise Suriye yer almaktadır. Gaziantep'e 58km uzaklıkta olan Kilis, Suriye sınırına ise 10km uzaklıktadır.
Kentin kuzeyinde yer alan ve doğudan batıya uzanan dağlar arasında kuru dereler ve birkaç küçük akarsu bulunmaktadır. Genellikle kıraç arazilerin yer aldığı bu dağların etekleri ve üst kısımlarında tarıma elverişli araziler bulunmaktadır. İlin güneydoğu ve sınır şeridi boylarında özellikle bağcılık ve zeytincilik çok gelişmiş ve tarıma elverişli araziler bulunmaktadır.